انواع تکنیک های نقش برجسته در سفالگری چیست؟

انواع تکنیک‌های نقش برجسته سفالی

تکنیک‌های نقش برجسته سفالی سه مورد است که در این بخش به آن‌ها پرداخته می‌شود. این تکنیک‌ها شامل موارد زیر است:

• نقش برجسته سفالی کم عمق
• نقش برجسته سفالی عمق زیاد
• نقش برجسته سفالی عمقی

نقش برجسته سفالی کم‌عمق

نقش برجسته سفالی کم‌عمق در واقع نوعی تکنیک تزئینی برای نما یا سطح محسوب می‌شود؛ بر اساس این تکنیک، برجستگی‌های مجسمه بسیار جزئی بوده و شیارهایی که جهت اختلاف سطح بین طرح و سطح نمایش ایجاد می‌شوند کم عمق خواهند بود. شایان ذکر است که در این تکنیک سطح پس‌زمینه باید کاملا مسطح باشد.

نقش برجسته سفالی عمق زیاد

تکنیک نقش برجسته سفالی با عمق زیاد کاملا عکس کم‌عمق بوده و تقریبا بیش از 50 درصد از پس‌زمینه را نقش اصلی تشکیل می‌دهد. این تکنیک بیشترین مقدار نقش برجسته در پس‌زمینه را دارد.

نقش برجسته سفالی عمقی

در این تکنیک نقش برجسته سفالی عمقی عمدتا تصاویر برسطح تخت، طراحی شده و تمامی اشکال، ساختاری باریک و کشیده دارند. اصالت این هنر به مصر باستان بازمی‌گردد. این تکنیک از زمان لولوبی‌ها در ایران رواج پیدا کرد که از آثار آن می‌توان به نقش‌های سنگی ایلام اشاره کرد.

کاربردهای نقش برجسته

از گذشته‌های دور تا به امروز افراد بسیاری در اقصی نقاط دنیا علاقمند به تابلوهای نقش برجسته بوده‌اند و از تکنیک‌های نقش برجسته در شاخه‌های مختلفی از جمله ثبت آثار تاریخی، حکاکی و ... استفاده کرده‌اند؛ سلیقه‌ها در دنیای امروز با گذشته تفاوت چندانی نکرده است؛ به‌همین دلیل اشکال نقش برجسته در مکان‌های مختلفی مانند محیط‌های اداری- تجاری، ساختار کتابخانه‌ها، موزه‌ها، دکوراسیون منازل و.... استفاده می‌شوند.

نحوه و مراحل ساخت نقش برجسته سفالی

در این بخش مرحله به مرحله و به‌صورت کامل و دقیق درباره نحوه و مراحل ساخت نقش برجسته سفالی توضیح داده می‌شود. قبل از شروع هرکاری باید یک ایده کلی از طرح نهایی را در ذهنتان داشته باشید و با توجه به ساختار طرح نهایی ابعاد، اندازه و نسبت طول و عرض تابلو و یا سطح صفحه طراحی را در نظر بگیرید. در ادامه مراحل ساخت نقش برجسته روی سفال شرح داده می‌شود.

انتخاب گل مناسب

پس از انتخاب طراحی و محاسبه ابعاد طرح، مهم‌ترین بحث، انتخاب متریال مناسب است که تاثیر به سزایی در طراحی و ساختار سازه نهایی دارد. برای نقش برجسته سفالی، ما نیاز به گلی داریم که چسبندگی نسبتا خوبی داشته باشد. خاک رس بدون آهک و گچ و املاحی غیر از خاک، بهترین انتخاب است؛ تهیه خاک مناسب سفالگری فرآیند سختی نیست و از هر مکانی که خاک رس دارد می‌توان آن را تهیه کرد. (شهرستان همدان معروف‌ترین خاک رس بدون املاح را دارد)

ورز و برش گل سفال

برای شروع کار، بسته گل را به قسمت‌های 5 یا 6 تایی تقسیم کنید تا بتوانید راحت‌تر از آن استفاده کنید و خشت بزنید؛ گل را به‌صورت یک استوانه ایستاده قرارداده و نقاط برش را به‌دقت انتخاب کنید و علامت بزنید. سپس برای برش گل از یک سیم یا نخ استفاده کنید. پس از برش برای اینکه بین سلول‌های گل، هوا باقی نماند، گل را به خوبی ورز دهید. در صورتی که هوا داخل سلول‌های گل باقی بماند، هنگام پخت در کوره ترک می‌خورد و حاصل دست رنجتان به راحتی خراب می‌شود.

انتخاب قالب مناسب

پس از طی کردن این دو مراحله‌ای که در بالا گفته شد، حال زمان انتخاب قالب خشتی مناسب فرارسیده است. قالب‌های خشتی انواع مختلفی از جمله چوبی و گچی دارند. از قالب‌های گچی برای کارهای تکثیری، یعنی کار به تعداد زیاد در ابعاد 55 تا 4040 و از قالب‌های چوبی برای طرح‌های بزگ با سطح نمایش ساده در ابعاد 1010 تا 4040 استفاده می‌شود.

مرحله خشت زدن

در مرحله چهارم، بعد از اینکه گل را به‌دقت و خوب ورز دادید، با فشار گل را در قالب بگذارید تا کاملا فضای قالب پر شود. می‌توانید برای اینکار از یک پتک پلاستیکی کمک بگیرید سپس اضافه گل را با سیم از قالب جدا کنید.

پهن کردن قالب در محل تابلو

در این مرحله پس از خشت زدن قالب شما آماده شده است تا در سطح مورد نظرتان مانند یک تابلو قرار بگیرد. برای اینکه قالب از گل جدا شود ابتدا چند ضربه به دیواره قالب بزنید، سپس قالب را برعکس کنید تا خشت از قالب جدا شود.

برای اینکه گل به قالب نچسبد می‌توانید از پلاستیک چرب و یا تکه روزنامه‌هایی که ابعادشان با ابعاد داخلی قالب برابر است استفاده کنید. سپس گل را داخل قالب فشرده بگذارید. به همین روش تمامی تکه‌های خود را آماده کنید.

دورگیری قالب

پس از آماده کردن تمامی تکه‌ها و خشت زدنشان اندازه اصلی تکه‌ها دچار تغییر خواهد شد. به‌همین دلیل خشت‌ها را خارج کنید و ابعاد را اندازه بگیرید و اضافه خشت را با کاتر جدا کنید. برای تمامی تکه‌ها این کار را انجام دهید تا خشت‌های مورد نظرتان آماده ایجاد طرح بشوند.

آموزش انداختن طرح روی گل

در مرحله هشتم، به دو روش می‌توان طرح را روی گل انداخت؛ اولین روش نیازمند خلاقیت و هنر طراح است. اگر شما جزء افرادی هستید که این خلاقیت و هنر را دارند، می‌توانید طرح مورد نظرتان را بر روی قالب‌هایی که آماده کرده‌اید طراحی کنید. اما اگر نمی‌توانید و یا نمی‌خواهید که طراحی کنید روش دوم را انتخاب کنید، یعنی از طرحتان پلات بگیرید. (یعنی طرح را در ابعاد مورد  نظرتان چاپ کنید)

نکته‌ای که وجود دارد این است که اگر روش دوم را انتخاب می‌کنید و از طرح مورد نظرتان پلات می‌گیرید، بهتر است پلاتتان را سیاه سفید بگیرید و برای جزئیات و طرح‌های ریز داخلی پلات‌های جداگانه‌ای در نظر بگیرید.

سمباده زدن خشت‌های سفالی

پس از اتمام فعالیت‌هایی که در بالا ذکر شد باید زمانی بگذرد تا خشت‌های سفالی خشک شوند. پس از اینکه خشت‌ها خشک شدند اطرافشان را با سمباده تمیز کنید. برای تمامی تکه‌ها بادقت و یکسان این کار را انجام دهید تا ابعادشان حفظ شود تا زمانی که می‌خواهند کنارهم چیده شوند ساختار یکسانی داشته باشند. ( دقت کنید تا اضافه و خرده گل در کناره‌ها باقی نماند)

مرحله کوره و تکنیک پخت نقش برجسته سفالی

پس از 10 الی 15 روز که خشت‌ها خشک شدند، آن‌ها را در کوره با دمای 800 تا 1000 درجه بگذارید. معمولا برای پخت از کوره‌های الکتریکی یا گازی استفاده می‌کنند.

مرحله نصب نقش برجسته

مرحله پایانی مرحله نصب است در این مرحله باید محیطی که می‌خواهید در آن اثر خود را نصب کنید انتخاب کنید؛ اگر می‌خواهید که اثرتان را در محیط داخلی نصب کنید پشت کار باید کاملا صاف باشد و می‌توانید از چسب استفاده کنید. اما اگر می‌خواهید کار را در فضای خارجی نصب کنید بهتر است برای نصب از دوغ آب سیمان استفاده کنید؛ چه محیط داخلی باشد و چه خارجی پس از تکمیل مرحله نصب اثر را باید با مواد بندکشی، بندکشی کنید.

مرحله پتینه نقش برجسته سفالی

در مرحله پتینه نقش برجسته سفالی پس از نصب و بندکشی باید سطح کار را تمیز و با دقت سمباده بکشید تا مواد بندکشی زائد از روی کار برداشته شوند. پیش از آنکه فرآیند پتینه (رنگ کردن) را آغاز کنید، مقداری پرایمر را با قلمو بزنید و یا مقداری چسب چوب را رقیق کنید و بر تمام سطح اثرتان بزنید. پس از آن می‌توانید به راحتی و با هر روش و طرحی که دوست دارید طرحتان را پتینه کنید.

نکته که در ساخت نقش برجسته وجود دارد این است که مواظب باشید تا اثرتان قطر خیلی نازکی نداشته باشد؛ اگر در این مسئله سهل انگاری کنید طی این مراحل ممکن است اثرتان تاب بردارد.

نقش برجسته مدرن سفالی

نقش برجسته مدرن سفالی، ترکیبی از هنر نقاشی و مجسمه سازی مدرن است؛ نقش‌های برجسته مدرن به دلیل فضای سه بعدی که در جهات مختلف نسبت به صفحه نمایش خود ایجاد می‌کنند، طرفداران بسیاری در عصر حاضر پیدا کرده است و در فضاهای داخلی و خارجی استفاده می‌شوند. نقش‌ برجسته مدرن معمولا در طراحی و دکوراسیون داخلی (گلدان‌های نقش برجسته، شومینه‌های نقش برجسته و...) کاربرد بیشتری دارد. اکثر نقش‌ونگارهای برجسته مدرن سفالی انتزاعی هستند. به‌همین خاطر استفاده از تقارن در طرح‌ها و اشکال نامتقارن ابتکار و خلاقیتی نوین در ساختار این هنر باستانی محسوب می‌شود.

نقش برجسته مدرن و طراحی داخلی

چند صباحی است که تکنیک نقش برجسته مدرن جایگاه ویژه‌ای در طراحی و دکوراسیون داخلی پیدا کرده است. این جایگاه بیشتر شامل طراحی گلدان‌ها، شومینه‌ها و تابلوهاست. نقش برجسته مدرن در واقع جلوه مدرن و تازه‌ای از همان نقش‌های سنتی است که دستخوش ابتکار و تغییرات نوین شده است و چالش‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است تا به ساختار معاصر امروز خود رسیده است.

نقش برجسته مدرن متشکل از طرح‌های انتزاعی است که خود به تنهایی جزء بزرگترین چالش‌های گذرانده شده در این تکنیک به حساب می‌آیند. ابتکار استفاده از تقارن در طرح‌های نامتقارن در نقش برجسته جزء تکنیک‌هایی است که مهارت بسیاری از سمت سازنده را می‌طلبد. در صورتی که طراح مهارت خوبی در ایجاد چنین ساختاری داشته باشد می‌تواند طرح‌های بی‌نظیر و پرمخاطبی در راستای دکوراسیون داخلی منازل و ادارات خلق کند.

یکی از تکنیک‌های بسیاری پرطرفدار که به تازگی جایگاه ویژه‌ای در فضای دکوراسیون داخلی منازل پیدا کرده است، طراحی شومینه با استفاده از نقش برجسته مدرن است. این تکنیک برای طراحی دکوراسیون لابی ساختمان‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بازار کار نقش برجسته

سال‌هاست که تکنیک‌های نقش برجسته در اقصی نقاط دنیا مورد توجه قرار گرفته است، چرا که نوعی هنر باستانی محسوب می‌شوند؛ با تمامی این تفاسیر بازار کار این هنر باستانی به‌عنوان یک شغل در کشورهای توریست پذیری که اصالت کهن دارند مانند هند و ایتالیا بسیار بیشتر است؛ این کشورها برای مرمت، ترمیم و حتی ساخت آثار نسبتا مدرن، به شخصی احتیاج دارند که علم خوبی در این راستا داشته باشد.

ساختار سازه‌های مدرن کشورهای باستانی در عصر حاضر نیز به‌صورتی است که نمادی از گذشته و اصالت در آن نمایان باشد. به‌همین دلیل این هنر جذاب، بازار کار خوبی برای مهاجرت و همچنین کسب درآمد دارد؛ اگر شما شخصی هستید که علاوه بر علایق شخصی به کسب درآمد از هنرتان فکر می‌کنید یادگیری تکنیک‌ نقش برجسته و کسب مهارت در این هنر باستانی بهترین انتخاب برای شخصی مثل شماست.